ฌาน คุณผู้อ่านอาจเคยนั่งหลับหรือนั่งเหม่อใจลอยไม่รับรู้อะไรในบางขณะแล้วถูกล้อว่า เข้าฌาน นั่นเป็นความหมายโดยปริยาย พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ ศ ๒๕๔๒ ระบุว่า ฌาน
จาก โดยอรรถ ฌาน คือ เผา เพ่ง ขณะที่ อกุศลเกิดขึ้น ขณะนั้น เผาธรรมที่เป็นปฏิปักษ์กับตน ดังนั้น เมื่อศึกษาโดยละเอียด ย่อมทราบว่า ฌานมีทั้งกุศลฌาน และอกุศลฌาน แต่โดยทั่วไปเวลากล่าว เสี้ยนหนาม หรือศัตรูตัวสำคัญของฌาน ๔ ก็คือ ลมหายใจ เพราะถ้าปรากฏว่า มีลมหายใจปรากฏเมื่อเข้าฌาน ๔ ก็จงทราบเถิดว่า จิตของท่านมีสมาธิต่ำกว่าฌาน ๔ แล้วจงอย่าสนใจกับลมหายใจเลยเป็นอันขาด
สัญลักษณ์ จราจร ที่มา : พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ พิมพ์ครั้งที่ 31 คำศัพท์ : ฌาน การเพ่งอารมณ์จนใจแน่วแน่ ถาม : คำว่า ฌาน กับ ญาณ แตกต่างกันอย่างไร จะรู้ได้อย่างไรว่าผู้ปฏิบัติได้ฌานหรือญาณ ตอบ : ญาณก็คือความรู้ ส่วนฌานแปลว่าสิ่งที่เป็นฐาน เป็นที
